Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, "Dinin değişmez sabiteleri dışında kalan ve ictihadın mümkün olduğu alana dahil olan bazı fıkhi hükümleri, değişen şartlara göre güncellemek, dinde reform yapmak anlamına gelmemektedir" dedi.
Diyanet İşleri Başkanı Erbaş, Ankara’nın Haymana ilçesinde bir otelde gerçekleştirilen ‘34. İl Müftüleri İstişare Toplantısı’nın sonuç bildirgesini açıkladı. Erbaş, 4 gün boyunca yapmış oldukları toplantıda önemli konuları masaya yatırdıklarını ve tartıştıklarını ifade etti.
Bütün birimlerin faaliyetlerinin sunumunun yapıldığını ve bu faaliyetlerin genel kurulda müzakere edildiğini kaydeden Erbaş, açık kürsüde Diyanet İşleri Başkanlığının hizmet stratejisinin, toplumun din ve diyanet algısı ve Başkanlıktan beklentileri, değişen dünyada din ve diyanet hizmetleri, Başkanlıkça gerçekleştirilen faaliyetlerin görünürlüğü, Diyanet hizmetlerinde gelecek perspektifi konularının müzakere edildiğini aktardı.
Erbaş, "Bu toplantılarımızın amacı merkezden mezraya kadar dalga dalga hizmetlerimizin daha kaliteli bir şekilde daha nitelikli bir şekilde yayılması gerçekleştirilmesi ve milletimize din hizmeti ve din eğitimi şeklinde yansıması amacını gütmektedir. İllerimize döndükten sonra burada yapmış olduğumuz toplantıda ele aldığımız konuları önce ilçe müftülerimizle il müftü yardımcılarımızla ardından tüm personelimizle müzakereye açmanız ve yerine getirilmesi ülkemizin en ücra köşesindeki insanımıza kadar hizmetin daha nitelikli şekilde ulaştırılması için gayret etmenizi istirham ediyorum. Çünkü hizmetler paylaşıldıkça artar çoğalır, güzellikler iyilikler nasıl mutluluklar paylaşıldıkça çoğaldığı gibi bilgide paylaşıldıkça çoğalır. Hizmette, eğitimde böyledir. Toplantılarımız amacına ulaşmalı. Amacına ulaşması için zaman kaybetmeden vakti çok iyi değerlendirerek tüm personelimizle müezzinimizden imamıza vaizimizden ilçe müftümüze taşradaki çalışan bütün görevlilerimize bu bilgilendirmelerin hızlı bir şekilde yapılması gerekiyor" şeklinde konuştu.
14 MADDELİK SONUÇ BİLDİRGESİ
Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından, millete sunulan hizmetleri değerlendirmek, gaye ve uygulama birliği sağlamak, teşkilat mensupları arasında iletişimi güçlendirmek, bilgi ve tecrübe paylaşımı aracılığıyla verimliliği artırmak üzere düzenlenen 34. İl Müftüleri İstişare Toplantısı’nın 14-17 Mart 2018 tarihleri arasında Ankara’da gerçekleştirildiğini belirten Erbaş, Başkanlığın üst düzey yetkilileri ve 81 il müftüsünün katılımıyla gerçekleştirilen toplantı sonucunda ortaya çıkan 14 maddelik sonuç bildirgesini açıkladı.
"BAZI FIKHİ HÜKÜMLERİ, DEĞİŞEN ŞARTLARA GÖRE GÜNCELLEMEK, DİNDE REFORM YAPMAK ANLAMINA GELMEMEKTEDİR"
Erbaş, şunları kaydetti:
"Sosyal, kültürel, siyasi ve iktisadi açılardan devasa krizlerin kuşatması altında olan dünyamız, tarihinin en zor dönemlerinden birini yaşamaktadır. İnsanlığa huzur, barış ve refah getirme iddiasıyla denenen bütün ideolojilerin ve politikaların inandırıcılığını kaybettiği, küresel blokların toplum mühendisliği çalışmalarının dünyayı felakete sürüklediği açıktır. Özellikle İslam dünyası savaşlar, işgaller, şiddet ve yoksulluk altında zor ve sıkıntılı süreçlerden geçmektedir. İnsanlığın yaşadığı buhranları, sosyal, kültürel, manevi hatta siyasi krizleri çözebilecek yegane imkan, İslam’ın hayat veren evrensel hakikatleridir. Yeryüzünü İslam’ın barış ve adalet mesajıyla tanıştırma mükellefiyeti taşıyan Müslümanların, öncelikle iç meselelerini çözerek vahdeti sağlamaları gerekmektedir. Bugün Müslümanların en temel sorunu parçalanmışlıktır. Coğrafi parçalanmışlığın beraberinde getirdiği zihinsel dağınıklığın neticesinde, gücünü ve imkanlarını yeterince kullanamayan İslam dünyası, emperyalist müdahalelere ve meydan okumalara, karşı koyamamaktadır. Müslümanlar, yaşadıkları coğrafyalardaki sorunları, ön yargısız bir yaklaşımla, ötelemeden, gerçekçi, derinlikli, yapıcı ve ikna edici bir yöntemle, bütüncül bir bakış açısıyla ele alarak hep birlikle daha iyi bir geleceği inşa etmek zorundadır. İslam, hakikatin kendisidir; bütün alt yorumların üstündedir; hiçbir mezhep ya da meşreple sınırlandırılamaz. Dolayısıyla herhangi bir mezhep ve meşrep bağlamında değil, İslam’ın temel ilkeleri doğrultusunda düşünerek vahdetin, birliğin temini adına gayret göstermek hepimizin vazifesidir. Diyanet İşleri Başkanlığımız, gerçekleştirdiği uluslararası faaliyetlerle İslam ülkelerinin dini müesseseleriyle ortak bilinç oluşturmak adına çalışmaya devam edecektir. İslam, bütün insanlığın huzur ve mutluluğu için gönderilmiş, kıyamete kadar baki kalacak hak dindir. İslam’ın zaman ve mekana göre değişmeyen, başta tevhid olmak üzere inanç ve ibadet esaslarına dair sabiteleri; varoluşa, insana, hayata, çevreye dair evrensel ilkeleri ve ahlaki değerleri vardır. Bununla birlikte İslam alimleri bireysel ve toplumsal hayatın değişen ve gelişen ihtiyaçlarına yönelik yine Kitap ve Sünnete dayanan bir Fıkıh Usulü geliştirmişlerdir. Böylece İslam’ın temel ilkelerinin, dünya görüşünün ve adaleti esas alan toplumsal hayat idealinin dinamikliğini sağlamayı hedeflemişlerdir. Dinin değişmez sabiteleri dışında kalan ve ictihadın mümkün olduğu alana dahil olan bazı fıkhi hükümleri, değişen şartlara göre güncellemek, dinde reform yapmak anlamına gelmemektedir. Aslında bu davranış, İslam’ın evrensel hakikatlerini, onların özüne dokunmadan her çağa ve topluma aktarmak ve vahyin ışığında hayata rehberlik etmek demektir. Kesin ve açık bir nassın olduğu yerde ictihad edilemeyeceği gibi, böyle bir nassın olmadığı konularda zamanın değişmesine bağlı olarak hükümlerin de değişebileceği malumdur. Bu anlayış çerçevesinde Din İşleri Yüksek Kurulumuz, İslam’ın sabiteleri ile birlikte hayatın gerçeklikleri ve değişkenlerini de dikkate alarak dini bilgi üretmektedir."
"YETKİN OLMAYAN KİŞİ VE GRUPLARIN DİNİ SÖYLEM VE UYGULAMALARINA İTİBAR EDİLMEMELİDİR"
"İlk emri ’Oku’ olan Yüce Kitabımız, tefekküre ve akletmeye sürekli vurgu yaparak, doğru bilginin talibi olmayı ve hakikati araştırmayı öne çıkarmıştır" diyen Erbaş, "Bilhassa din alanında sahih bilginin göz ardı edilmesi, samimi duyguların sömürülmesine uygun bir zemin oluşturmaktadır. İlmi disiplinden yoksun, gerçeklikten uzak,özensiz söylemler, dini alanda bilgi karmaşasına, yanlış dini algı ve tasavvurlara, bireysel ve sosyal sorunlara, hatta krizlere neden olmaktadır. Hayati bir ilke olarak hakikati söylemek kadar, hakikati doğru bir yöntemle, açık ve anlaşılır bir üslupla, zamana, mekana ve muhataba uygun tarzda konuşmak da aynı şekilde önemlidir ve asla ihmal edilmemelidir. Dolayısıyla hem dine dair görüş beyan edilirken hem de dini öğrenme ve anlama çabası güdülürken hassas ve ilkeli davranılmalı; toplumun genelini ilgilendirmeyen ve ilmi ortamlarda müzakere edilmesi gereken hususlar kamuoyu önünde tartışılmamalı; yetkin olmayan kişi ve grupların dini söylem ve uygulamalarına itibar edilmemelidir. Birlik ve beraberliğimizi zedeleyen, barış ve huzurumuzu bozan, fitne ve tefrikaya sebep olan söz, anlayış ve davranışlar İslami olamaz. Ayrıştırıcı ve ifsat edici söylemleri İslami referanslarla meşrulaştırmaya çalışmak dinin istismar edilmesidir. Din istismarı, iletişim imkanlarının hayatın her alanında yaygınlaştığı günümüzde, farklı isim, görüntü ve yöntemlerle tezahür eden, çok boyutlu ve girift bir sorun haline gelmiştir. Dinin temel kaynaklarına, akla ve ilmi gerçeklere aykırı söylemler, hikayeler, rüyalar ve hurafeler üzerinden bir istismar alanı açılmaktadır. Menfaat beklentisi ve popülist yaklaşımlarla hakikatin örtbas edilmesi, İslam’ın kişisel çıkarlar uğruna kullanılması, dinimize ve milletimize karşı en büyük kötülüktür. Diyanet İşleri Başkanlığı, her türlü vaaz, irşat, yayın ve iletişim imkanını etkili bir şekilde kullanmak suretiyle din istismarıyla mücadeleye devam edecek, bilhassa itibarı zedelenen ve anlam kaymasına uğratılan dini kavramlarımızı ihya etme ve hakikati bütün yönleriyle ortaya koyma konusunda çalışmalarını kararlılıkla sürdürecektir" ifadelerini kullandı.
"FETÖ VE DEAŞ GİBİ TERÖR ÖRGÜTLERİ EN BÜYÜK ZARARI MÜSLÜMANLARA VERMEKTEDİR"
İslam’da bilgi, hikmet ve ahlakın bir bütün olduğunu bildiren Erbaş, "Tarihten bugüne Müslümanlar mutedil, vahyi temel alan, akla değer veren, yapıcı ve kucaklayıcı bir yaklaşımla dünyaya umut, huzur ve güven aşılayan bir topluluktur. Sanatı, estetiği, nezaketi, zarafeti öteleyen; kaba, sert, dışlayıcı, suçlayıcı bir tutumun hiç kimseye faydası olmadığı gibi ümmetin birliğine ve kardeşliğine zarar verdiği açıktır. Zahiri, parçacı, ayrıştırıcı ve tekfir edici yorumlarla geliştirilen ve İslam’ın rahmet dini olduğu gerçeğini göz ardı eden sözde selefi anlayışa karşı milletimiz ve İslam dünyası daha dikkatli olmalıdır. Değerlerimizi tahrif eden ve din adına korku salan terör örgütlerine referans olan bu anlayış, bilhassa gençlerimizin zihninde olumsuz etkiler bırakmaktadır. Başkanlığımız, sağduyuyu, itidali ve birlikte yaşamayı esas alan, kültürü, sanatı, hikmeti ve estetiği ihmal etmeyen, kuşatan ve kucaklayan bir din anlayışıyla İslam’ın barış ve merhamet mefküresini, milletimize ve insanlığa ulaştırmak için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirdiği hizmetleri artırarak devam ettirme azim ve kararlılığındadır. 15 Temmuz hain darbe girişimi, birlik ve bütünlüğümüzü hedef aldığı kadar, milletimizin dini ve manevi dünyasını da tahrip etmeye yönelik bir güvenlik meselesidir. İtikadi, ameli ve ahlaki birer sapma hareketi olan FETÖ ve DEAŞ gibi terör örgütleri en büyük zararı Müslümanlara vermektedir. Dinin bazı temel kavram ve değerlerini süfli emellerine alet eden taşeron örgütlerin, vekalet savaşlarıyla İslam diyarlarını harabeye çevirmelerine, özellikle gençleri hain emelleri için kandırmalarına engel olmak, geleceğimiz için hayati bir sorumluluktur. Diyanet İşleri Başkanlığımız, benzer bir fitne ve ihanetin bir daha yaşanmaması için halkımıza rehberlik etmeye; raporlar, yayınlar, seminerler ve eğitimler yoluyla milletimizi din istismarı hakkında bilinçlendirmeye başlamıştır ve önümüzdeki süreçte bu alandaki çalışmalarımız daha yoğun olarak devam edecektir" açıklamasında bulundu.
"DİNİ BİLGİ VE SÖYLEM KONUSUNDA İSLAM’IN TEMEL KAYNAKLARINA VE İLMİ METODOLOJİYE SADIK KALMALARI HAYATİ ÖNEMİ HAİZDİR"
Erbaş, şunları kaydetti:
"Sivil toplum çalışmalarının ön plana çıktığı bir dönemde, bu çabaların dini ve toplumsal hayatımıza etki ve katkıları inkar edilemez. Ancak dini görünümlü sosyal teşekküllerin şeffaf ve denetlenebilir olmaları, özellikle dini bilgi ve söylem konusunda İslam’ın temel kaynaklarına ve ilmi metodolojiye sadık kalmaları hayati önemi haizdir. Hakikati çarpıtarak toplumsal ve ahlaki değerleri maddi güç ve çıkarlarına alet eden; aidiyet ve mensubiyeti hakikatin önüne geçiren her türlü şahıs, grup ve oluşumla mücadele etmek, hepimizin asli görevidir. Öte yandan dini hayatımıza, birlik ve beraberliğimize katkı sunan kişi ve oluşumlar, toptancı ve özensiz yaklaşımlarla yıpratılmamalıdır. Bu bağlamda Başkanlığımız, özgürlüklere halel getirmeden, söz konusu teşekküllerin, şeffaf yapılar olarak meşru faaliyetlerini sürdürmelerine rehberlik etmeye devam edecektir. Günümüzde medyanın etkinliği yadsınamaz bir hakikattir. Ancak bilginin, hayatı kuşatan kitle iletişim araçları vasıtasıyla denetimsiz, ölçüsüz ve sorumsuzca yayılması bir bilgi karmaşasını da beraberinde getirmiştir. Zaman zaman medyada dini, kültürel ve toplumsal değerlerimizi göz ardı eden ve gerçeği yansıtmayan haberlere yer verildiği görülmektedir. Başkanlığımızla ilgili de hiçbir şekilde görüş, mütalaa, fetva ve faaliyetlerimizde karşılık bulmayan birtakım asılsız değerlendirmeler ve yayınlar yapılmış olması oldukça üzücüdür. Bilgiyi aktarırken bağlamından koparmadan, hedef göstermeden, çarpıtmadan sunmak ve habercilik ilkelerine sadık kalmak, ihmal edilmemesi gereken hukuki ve ahlaki bir sorumluluktur. Dolayısıyla yazılı ve görsel basında, sosyal medya mecralarında din hakkında yayın ve yorum yapanlar, doğru bilgiye ulaşma azmi taşıyan bir sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir. Yüce dinimize göre, kadını ve erkeğiyle insan, mükerrem bir varlıktır. Kadın ve erkek arasında yaratılış gayesi, varoluş değeri ve kulluk sorumluluğu açısından hiçbir fark yoktur. Dinimizin, milletimizin ve medeniyetimizin kadına bakışı daima onun saygınlığını ve haklarını korumak üzerinedir. Kadının onurunu ve toplumsal konumunu hedef alan, onu cinsiyeti üzerinden ayrımcılığa tabi tutan her türlü tavır, davranış, tutum, düşünce ve yaklaşım İslam’a aykırıdır. Kadına yönelik şiddet merkezli eylem ve söylemlerin adalet ve merhamet peygamberinin hayatından referans bulması mümkün değildir. Diyanet İşleri Başkanlığı, hiçbir şekilde polemiklere fırsat tanımayarak, gerçek anlamıyla İslam’da kadının hak ve ehliyeti, itibar ve değeri, sağlıklı ve güçlü bir toplum yapısı inşa etmedeki rolü hakkında daha kapsamlı çalışmalarla milletimizi bilgilendirmeye devam edecektir."
"ALLAH’IN İNSANLIĞA EMANETİ OLAN ÇOCUKLAR, VİCDAN VE MERHAMET SÖZ KONUSU OLDUĞUNDA TOPLUMUN EN HASSAS TERAZİLERİDİR"
"Allah’ın insanlığa emaneti olan çocuklar, vicdan ve merhamet söz konusu olduğunda toplumun en hassas terazileridir" ifadesini kullanan Erbaş, "Çocuk ihmal ve istismarı, dinle, akılla, vicdanla ve ahlakla asla bağdaşmayan, insanlık dışı bir tutumdur. Bilhassa kız çocuklarının biyolojik ve psikolojik yeterlilikleri dikkate alınmadan, aile kurma ve anne olma sorumluluğunu taşıyacak çağa gelmeden, erken yaşta ve zorla evlendirilmesi kabul edilemez. Bugün kadınıyla erkeğiyle bireysel ve toplumsal olarak yaşadığımız sorunların yaygınlaşmasında, medyada zaman zaman müşahede edilen ve olumsuzlukları sıradanlaştıran, mahremiyeti hiçe sayan, şiddete teşvik eden, özensiz yayınların önemli bir etkisinin olduğu aşikardır. Bu sebeple medyanın aile değerlerimize uygun ve hassas bir yayın politikası izlemesi gerekmektedir. Başkanlığımız bütün birimleriyle, şiddet ve istismarın her çeşidiyle mücadele etmeye devam edecektir. Aynı şekilde çocuk ve gençlerimize inancını, değerlerini, kültür ve medeniyetini tanıtmayı, onların aydınlık geleceğine rehberlik etmeyi öncelikli vazife addetmektedir. Bu bağlamda Başkanlığımızın ihtiyaç odaklı Kur’an kursları üst başlığı altında yürüttüğü, yetişkinler eğitimi, 4-6 Yaş Grubu Kur’an kursları, hafızlık eğitimi, gençlik koordinatörlükleri, aile ve dini rehberlik hizmetleri büyük önem arz etmektedir. Söz konusu alanlarda üniversiteler, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliğine devam edilecektir. Başkanlığımız, sosyal bünyenin güçlendirilmesi, toplumsal problemlere dini referanslardan çözümler üretilmesi ve manevi destek programlarının geliştirilmesi yönünde çalışmalarını sürdürecek, engelliler, bağımlılar, mülteciler gibi toplumun değişik kesimlerine yönelik hizmetlerini daha etkin hale getirerek devam ettirecektir. Nitelikli bir din hizmeti ancak donanımlı personel ile mümkündür. Bu sebeple din hizmeti alanına personel yetiştiren kurumlar, değişen şartlar ve ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim programlarını geliştirmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı, milletimize daha verimli din hizmeti sunabilmek amacıyla personelinin niteliklerini geliştirmeye yönelik hizmet içi eğitim çalışmalarına ağırlık vermektedir. Bu bağlamda Diyanet Akademisinin kurulmasına yönelik çalışmaların tamamlanma aşamasına gelmesi müftülerimiz tarafından heyecan ve memnuniyetle karşılanmıştır. Zira Akademi aracılığıyla hizmet öncesi, meslek öncesi eğitim imkanının sağlanması, çeşitli alanlarda sertifika eğitimlerine geçilecek olması personel niteliğini ve din hizmeti kalitesini artıracaktır. Diyanet İşleri Başkanlığımızın, il ve ilçe müftüleri ile en ücra köşeleri dahil ülkemizin her yerinde görevleri başında olan din gönüllüleri, milletimizin huzuru, bölgemizin barış ve istikrarı için sınır ötesi harekat gerçekleştiren Türk Silahlı Kuvvetlerimizin, tüm güvenlik güçlerimizin yanındadır. Bu meyanda camilerimizde ordumuzun muzaffer olması için Kur’an-ı Kerim okunmakta ve dualar edilmektedir. Bu vesileyle bütün şehitlerimize Allah’tan rahmet, ailelerine ve yakınlarına sabr-ı cemil, gazilerimize sıhhat, afiyet ve şifalar dileriz" dedi.
(Pelin Üzek Kılıç/İHA)