Gözlerimiz sözsüz iletişimde jest ve mimiklerimizden sonra en önemli sosyalleşme aracımızdır. İç dünyamızın konusunda çok geniş bilgi dağarcığı taşımalarından dolayı en doğru ve en açık dili gözlerimiz konuşur. Bir bakış ile birçok duyguyu karşı tarafa aktarabilir veya karşı tarafın bakışlarından önyargılar oluşturabiliriz. Öncelikle gözlerin hareketleri ile yalan yakalanabildiğini bilmeliyiz. En temel anlamda gözlerin hareketleri takip edilmeli ve karşıda ki kişinin standart göz hareketleri tespit edilmelidir. Bunun için kişiye yalan söylemeyeceği sorular sorulup bu hareketlerin standart hareketler olduğunu analiz ettikten sonra yalan söyleyebileceği konulara giriş yapılmalıdır. Yalan ve stresli bir durumda olduğunu kişinin anlayabilmemiz için gözlerinin şu hareketleri temel olarak takip etmemiz gerekmektedir;

- Göz kırpma hızının tespiti: Diyalog halinde iken karşı taraf hızlı göz kırpmaya başlarlarsa veya göz kırpmaları çok gecikirse, bu yalan veya endişe belirtisi olabilir.

- Kaş hareketlerinin takibi: Kişi diyalog halinde iken gözleri ile paralel kaş hareketleri ile de sözsüz iletişimi destekler. Aşırı derecede şaşırılan veya söylenen söz ile bağdaşmayan bütün kaş hareketleri yalan ve stresin bir göstergesi olabilir.

- Göz bebeği hareketlerinin tespiti: Bir kişi bir şey düşünürken hep tercih ettiği bir tarafa sahip olabilir (sağ, sol, yukarı veya aşağı). Herhangi bir dramatik değişim, stresli veya kaygılı olabilecekleri konusunda sizi uyarabilir.

 Yukarıya bakma: Genellikle görsel hatırlama veya hayal gücüyle ilişkilendirilir. Yukarıya ve sola bakan bir kişi görsel bir anıyı hatırlıyor olabilir, yukarıya ve sağa bakmak ise görsel bir imge oluşturduğunu gösterebilir.

 Yana bakmak: Yatay göz hareketleri genellikle işitsel işlemeyle bağlantılıdır. Sola bakmak sesleri veya konuşmaları hatırlamayı, sağa bakmak ise sesleri oluşturmayı veya hayal etmeyi gösterebilir.

 Aşağıya bakmak: Aşağıya doğru bakışlar sıklıkla iç diyalogla veya duygulara erişimle bağlantılıdır. Aşağıya ve sola bakmak içsel bir kendi kendine konuşmayı gösterebilirken, aşağı ve sağa bakmak duyguları anımsamayı yansıtabilir.

- Göz temasını kesme: Her ne kadar yalan ile doğrudan bilgi vermese de kişiler arası diyalogda aniden kesilen göz temasları olumlu karşılanmaz. Zor bir konun konuşulduğu bir diyalogda göz temasını kesen kişi gergin veya streslidir.

- Göz temasından kaçınmak: Araştırmalara göre dürüstlüğünden şüphe ettiğimiz kişiler ile konuşurken, önyargısız olduğumuz kişiye göre yaptığımız göz temasından 1/3 oranında daha az göz teması kurarız. Bu gelişmiş bilinçdışı geliştirdiğimiz bir harekettir. Genellikle bir sohbette 3.kişi olarak bu yöntemi takip ederseniz diyalog halinde olanların birbirine olan güvenini tespit edebilirsiniz.

- Gözleri yuvarlamak: Genellikle genç ve ergenlerde sık gördüğümüz bir hareket olsa da yetişkin dünyasında da bu hareket ile karşılaşırız. En yaygın verilmek istenen mesaj söylenenlere inanamıyorum veya anlatılan konu hakkında şüphelerim vardır. Diyalog içerisinde bu hareketi karşı taraf size yapıyor ise ya referanslı ve bilgiler verin ya da başka bir konuya geçin.

Gözlerin ve kaşların hareketlerinin tespiti beden dili analizinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Bu yüzden yalan yakalamak ve karşı tarafın duygu durumlarının analiz edebilmek için göz hareketlerinin takibi yapılmalıdır.

Saygılarımla.

Aybars Bildik