Zorbalık, sürekli ve kasıtlı olarak başka bir kişiye ya da bir grup insana karşı fiziksel, sosyal, psikolojik zarar verme niyetiyle tekrarlanan sözel, fiziksel veya sosyal davranışlardır. Bu eylemler genellikle başka biri üzerinde daha fazla etkiye, güce sahip olan ya da başka birini daha az güçlü veya çaresiz hissettirmek isteyen kişiler tarafından uygulanır. Akran zorbalığı, okul çağındaki çocukların duygusal ve psikolojik sağlıklarını oldukça kötü etkilemektedir. Üstelik akranlarına zorbalık uygulayan çocuklar da buna maruz kalanlar kadar risk altındadır.
Maruz kalan çocuklar için anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Akran zorbalığı nedir, nedenleri ve türleri nelerdir öğrenelim.
Zorbalığın 3 temel özelliği şunlardır:
* Bir ilişkide gücün kötüye kullanılması
* Davranışların devam ediyor ve tekrarlanıyor olması
* Duygusal, psikolojik ve fiziksel sağlığa zarar verebilecek davranışlar içermesi
Akran zorbalığı olarak değerlendirilen davranışlar:
* Birinin ismi ile alay etmek veya rencide edici bir takma adla seslenmek
* Tehdit etmek
* Bir şeyler yaptırmak için baskı altında tutmak
* Sosyal aktivitelere davet etmemek ve sosyal gruplarda dışlamak
* İtmek, çelme takmak, omuz atmak gibi zarar veren fiziksel davranışlar göstermek
Bir Çocuk Neden Zorbalık Yapar: Nedenleri Nelerdir?
Çocukların zorbalığının nedenlerini saptamak zor olabilir. Bunun nedeni ise belirli bir neden ya da birkaç farklı nedene bağlı gelişiyor olmasıdır.
Bu nedenlerden bazıları şunları içerir:
1. Evde yeterince ilgi görmemek:
Çocuklar, bir aile evinde olup biten her şeyden düşündüğünden çok daha fazla etkilenirler ve atlatmaları daha uzun sürebilir. Örneğin, ebeveynler boşanıyorsa veya sürekli tartışıyorlarsa, çocuk kendini ihmal edilmiş hissedebilir.
Çocuk için ayrılıkla başa çıkmak zorlayıcıdır. Bu nedenle, farklı ortamlarda dikkat çekmeye çalışabilir. Öfkesini, kalp kırıklığını yansıtırken zorbalık içeren davranışlarda bulunabilir.
2. Kontrol etme ihtiyacı:
Bu genellikle okulda popüler hissetme ihtiyacından kaynaklanır. Akranlarına zorbalık yapan bazı çocuklar sınıflarına hakim olmak ve grubun lideri gibi hissetmek isterler.
3. Domino etkisi:
Etraflarında zorbalık gören veya belki de akran zorbalığı kurbanı olan çocuklar saldırgan hale gelebilir. Zorbalık öğrenilen bir davranıştır ve çocuklar gördüklerini taklit edebilir. Bazı gençler akran gruplarına uyum sağlamak ve o grubun bir parçası olamak için zorbalık yapabilir.
4. Kardeşler:
Kardeşlerin evde birbirlerine nasıl davrandıkları önemli bir rol oynar. Kardeşler arasında istenmeyen, saldırgan davranışlar varsa bu da bir çocuğun akranlarına davranış biçimini etkileyebilir. Sınıfa taşınan öğrenilmiş bir davranış haline gelir.
Bu durumda bir çocuk terapistinden yardım alınabilir.
Akran Zorbalığı ile Nasıl Baş Edilir?
Akran zorbalığı yapan kişiler, diğer kişilerden tepki alarak kontrolü ve gücü ellerinde tutmaya çalışırlar. Bu tepkinin kaynağı zorbanın yaptığı kızdırıcı, küçültücü, tehditkar ve korkutucu eylemler olabilir. Akran zorbalığına yapılabilecek ilk şey bir pedagog ile çalışmaktır.
Fiziksel, sözel ve psikolojik zorbalığa veya tehditlere karşı savunmasız kalmak çocuğun psikolojik ve duygusal problemler yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle duygusal tepki göstermekten kaçınıp sakince iletişim kurmak kontrolün çocuğunuzun elinde kalmasını sağlayabilir. O anda imkanı varsa ortamdan uzaklaşması da zorbaya istediği tepkiyi vermemesi için iyi bir yöntemdir.
Ancak, önce anne babaların neler yapılabileceği konusunda bilinçli olması gerekir. Daha sonra çocuğun yaşına, duygusal ve psikolojik gelişimine göre yönlendirmelerde bulunulmalıdır. Tüm bunlar ise ancak alanında uzman bir pedagog tarafından sağlanabilir.
Mağdur Olan Çocuğun Ebeveyni Olarak Ne Yapmalısın?
Akran zorbalığına uğrayan bir çocuğunun ebeveyninin yapması gereken en önemli şey, çocuklarına rahatça konuşabilecekleri güvenli bir ortam yaratmaktır. Çocuğunla her gün sağlıklı bir sohbet geliştirmen çok önemlidir. Böylece, ilgi alanlarını, arkadaşlarını ve nelerden etkilenebileceğini anlaman kolaylaşır.
Bu sayede, böyle bir durumla karşılaştığında çocuk yaşadıklarını daha rahat anlatır, sen de zamanında müdahale edebilirsin. Bir çocuğun güvenle başvurabileceği en az bir yetişkinin olması, akran zorbalığında sahip olabileceği en güçlü korunma yöntemlerinden biridir.
Ona inandığını ve herhangi bir zorbalığa karşı elinden geleni yapacağını bilmesi, bu konuda güvende hissetmesine yardımcı olur. Böyle bir zorbalık duyumu aldığında mümkün olan en kısa sürede okul ile görüşmelisin.Bu sayede öğretmenler ya da okuldaki uzman rehber öğretmenler bu konuda daha dikkatli şekilde çocukları gözlemler.
Çeşitli pedagojik önlemler ile çocukların daha güvende hissetmelerini sağlayabilirler. Çocuğun uzun süreli depresyon veya anksiyete belirtileri gösterdiğinde veya akran zorbalığına dair bir şeyler duyduğunda hemen bir psikolog ile görüşülmelidir.
Zorba Olan Çocuğun Ebeveyni Olarak Ne Yapmalısın?
Çocuğun, arkadaşlarına akran zorbalığı yapıyor olabilir.
Bu durumdan emin olmak için öncelikle belirtilerle ilgili gözlemlerinizi not etmelisiniz:
* Başkalarına çeşitli isimler takıyor mu?
* Kilolu, zayıf, gözlüklü hatta sakin olması gibi çeşitli sebeplerle başka kişiler ile dalga geçiyor ve onlara kötü yorumlar yapıyor mu?
* Kendi arkadaşları arasında veya sosyal medyada bir akranı hakkında kötü şekilde konuşuyor, yorum yapıyor veya paylaşım yapıyor mu?
Gözlem notlarınızla birlikte psikolojik destek alabileceğiniz bir yetkiliye danışmalısınız.Bu süreçte ona karşı ceza verme, tehdit etme, saldırgan davranışlar, dalga geçme ve aşağılama gibi davranışlardan kaçınmalısınız.