Enflasyonist dönemlerde ücretli çalışanlar dönemsel olarak istedikleri zam ve yan haklarına kavuşsalar da maaşlarından hiç memnun olmazlar. Ne fiyatlar artsın ne de zam alalım diye söylenirler. Bunun nedeni aldıkları zamlı ücret ile zamana göre satın alma güçlerinin düşmesidir. Bir örnekle açıklarsak zamdan önce 1 ton motorin alabilen bir çalışan zamdan sonra 980 litre motorin alabilmektedir. Maaşına zam gelmesine rağmen satın alma gücü 20 litre motorin kadar erimiştir.
Ücretli çalışan dediğimizde aklımıza ilk gelen asgari ücretlidir. Çünkü toplumun büyük bir kesimi bu ücretle geçinmek durumundadır. Asgari ücrete yapılan zam, enflasyonu tetiklediği gibi işveren maliyetini artırarak finansal sürdürülebilirliği de düşürür.
Peki, asgari ücretlilere zam yapılmasın mı? Enflasyon-zam kısır döngüsü bir yerde kapanmayacak mı?
Bazı ülkelerde bu kısır döngü kapanmaz aksine büyüyerek devam eder. Kapanamayacağı için yasal otorite, enflasyonu düşürmek için en kolay ve çok bilinen enstrümanları uygular.
Kemer sıkmak!
Kemer sıkmak aslında “Daraltıcı Para Politikası”dır. Piyasadan para bilinçli bir şekilde çekilerek insanların paraya ulaşımı zorlaştırılır. Piyasaya doğrudan tahvil satılması, reeskont ve faiz oranlarının yükseltilmesi gibi araçlarla piyasadan para çekilir.
Para arzının az olduğu bu durumda talepte bir daralma yaşanacağı için fiyat artışları çok hızlı gitmez. Böylece enflasyon azalıyor gibi görünür. Aslında ticaret hacmi daralır, yatırım yapılmaz, alımlar ertelenir. Bu süreç ücretli çalışanlar çok yıpratıcıdır. Bu kemer sıkma dönemine “Bunalım Dönemi” de diyebiliriz.
Sermaye sahiplerinde servet artışı olurken ücretli çalışanlarda birikim yapmak neredeyse imkânsızdır. Enflasyon genel fiyatlar düzeyinin artmasıysa malda kalmak servet sahibi için vazgeçilmezdir.
İşte böyle dönemlerde “Gini Katsayısı” daha çok ön plana çıkıyor. Gelir veya servet eşitsizliğinin ölçmek için kullanılan bu katsayı arttıkça zengin ile fakir arasındaki uçurum giderek artar. Bir kesim enflasyondan olumlu yönden etkilenirken büyük bir kesim enflasyon altında ezilir. Enflasyon altında ezilen kesim servet transferinin farkında bile değildir.
Daha anlaşılır ifade etmem gerekirse bir ücretli çalışan 5 yıl çalışarak satın alacağı taşıtı 6 yılda alacak düzeye geliyorsa aradaki 1 yıl fark etmeden servet sahiplerine çalışıyor olacaktır.
Gini katsayısı ülkenizde yükseldikçe “Gelirim İşime Eşit Değil” dersiniz. Yapılması çok yanlış olan farklı meslek grupları ile kendinizi kıyaslarsınız. Bu duygusal durumda olup benzer karşılaştırmaları yapıyorsanız bilin ki yukarıda bahsettiğim “Bunalım Dönemi”nden geçiyorsunuz. Enflasyonun kurbanısınız.
Fark etmenizi sağladıysam özür dilerim.
Fatih Boran